Stoppen met roken heeft altijd zin

De publiekslezing van 6 maart jl. ging over stoppen met roken.
Vaak snijdt longarts Huib Kerstjens in zijn spreekkamer het onderwerp aan met de zin: Dat roken niet goed voor u is, hoef ik u natuurlijk niet te vertellen. “Want mensen weten heel goed dat roken ernstige ziektes als longkanker kan veroorzaken.”

Maar, vervolgt hij, de verbanden zijn niet voor iedereen altijd duidelijk. Zo weten veel mensen niet dat het best werkende medicijn tegen astma, inhalatiecorticosteroïden, aanzienlijk minder goed werkt als de gebruiker rookt. “En hoestklachten, al dan niet gepaard met COPD, worden merkwaardig genoeg nauwelijks in verband gebracht met roken. Of, en dat is heel goed mogelijk, mensen wíllen het niet weten.”

Mensen die al ziek zijn, denken nog wel eens dat het dan geen zin meer heeft om te stoppen met roken. Kerstjens legt graag uit dat niet klopt: “Het heeft altijd zin om te stoppen.” En het heeft altijd zin om te praten over stoppen met roken. Vraagt hij aan mensen in zijn spreekkamer wat een reden zou zijn om te stoppen met roken, dan is het antwoord opvallend vaak: Ik wil mijn kleinkinderen zien opgroeien.

Een sterke motivatie helpt om te stoppen. Gezondheidspsycholoog Mariët Hagedoorn weet: om succesvol te stoppen met roken is het belangrijk om gemotiveerd te zijn. “Een sterke motivatie – kleinkinderen zien opgroeien is daarbij een goed voorbeeld – is belangrijk om vertrouwen in eigen kunnen te krijgen, zodat je je gedrag kunt veranderen.” Hagedoorn doet onderzoek naar de aanpassingen die patiënten en hun partners in het dagelijks leven maken als gevolg van een chronische ziekte. “Bijvoorbeeld aanpassingen in dieet of aanpassingen zodat ze meer bewegen. Maar we richten ons in het onderzoek ook steeds meer op preventie. Hoe kun je aanpassingen in je dagelijks leven maken die bijdragen aan een gezonder leven?”

Stoppen met roken is een actueel onderwerp, een onderwerp dat leeft in de samenleving.
Kerstjens: “Twintig jaar geleden werd nog gerookt in restaurants, op de werkvloer, in de trein… Dat is nu niet meer voor te stellen. Ik denk dat als we over tien jaar terugkijken op nu, we ook zo denken over roken bij sportvelden, bij speeltuinen – we zitten middenin een periode van verandering.” Het UMCG doet mee in de verandering. Per 1 januari 2019 wordt het gehele UMCG-terrein rookvrij. Het UMCG sloot zich vorig jaar aan bij de Rookvrije Generatie en sloot zich aan bij de aanklacht van Benedicte Ficq en longarts Wanda de Kanter tegen de tabaksindustrie.

Beginnen met roken

“Er wordt vaak gezegd dat roken een eigen keuze is”, zegt Kerstjens, “maar als je op je veertiende of vijftiende begint met roken, is dat vrije wil? Ben je dan volwassen genoeg om een afgewogen besluit te nemen? Je mag niet stemmen tot je 18de, niet autorijden, noem maar op, want je bent niet volwassen. Maar bij roken is het opeens wel goed? Hou toch op.”

Eenmaal begonnen zorgt de nicotine in sigaretten ervoor dat je verslaafd raakt. Kerstjens: “Dat gaat heel snel. En eenmaal verslaafd is er geen vrije wil meer. Zonder nicotine rookt niemand. Want die eerste sigaret vindt iedereen vies, al doet de industrie er alles aan om die eerste trekjes lekkerder en milder te maken: ze voegen suiker toe, en vanille, stroop… Aan een product waarin ook 200 kankerverwekkende stoffen zitten.”

Stoppen met roken

Niet alleen de nicotine maakt stoppen met roken zo moeilijk. Hagedoorn: “Stoppen met roken betekent je gedrag veranderen. Je dagelijks leven zit vol vaste patronen. ’s Ochtends een kopje koffie met een sigaret, even naar buiten tijdens de lunchpauze om te roken, ‘gezellig’ roken op een feestje. En hoe langer je hebt gerookt, hoe moeilijker het is om je gedrag te veranderen en te wennen aan nieuwe patronen.”

Bovendien, zegt Hagedoorn, ben je als roker vaak niet de enige in je omgeving die rookt. “Uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen die roken een partner hebben die ook rookt. Stoppen is moeilijker als iemand in je nabije omgeving nog wel rookt.”

Wat stoppen met roken ook moeilijk maakt: de sigaret wordt vaak beschouwd als onderdeel van de eigen identiteit. “Roken is voor sommige mensen onlosmakelijk verbonden met wie ze zijn. Roken hoort gewoon bij ze. Stoppen met roken betekent dat je een deel van jezelf verliest, en dat maakt het er natuurlijk niet gemakkelijker op”, zegt Hagedoorn.

Iedereen kan het

Ze vertelt over onderzoek van collega’s in Leiden waar rokers worden aangemoedigd om de niet-roker in zichzelf te zoeken. “Ze confronteren mensen met hun toekomstige ik. Wie wil je in de toekomst zijn? Wie ben je als je blijft roken, en wie ben je als je stopt met roken?”

Ondanks dat het moeilijk kan zijn, – hoe moeilijk verschilt van persoon tot persoon – is stoppen met roken zeker niet onmogelijk, zeggen Kerstjens en Hagedoorn. “Het is belangrijk om vertrouwen te hebben in eigen kunnen”, zegt Hagedoorn. “Weten dat je het kunt. Daar helpt een goed plan bij, en dat hoef je niet alleen te doen. Al dan niet met hulp van buitenaf kan iedereen succesvol stoppen met roken.”

 

Bron: Kennis in Zicht; 05-03-2018 door Marjolein ten Winkel